Dünya
Saglik Örgütü (DSÖ), bir insanlik hakki olarak saglik ve sagliga
erismekte esitlik ilkesinden hareketle, ilaca erisebilirligin uzun
vadeli ilaç politikalarinin ayrilmaz bir parçasi olarak görülmesi
gerektigi sonucuna varmistir. Daha genis bir çerçeveden bakildiginda bu
konu tüm saglik politikasinin bir parçasi olarak degerlendirilmistir.
Tüm
dünyada yanlis, gereksiz, etkisiz ve yüksek maliyetli ilaç kullanimi
çesitli boyutlarda sorunlara neden olmaktadir. Bu etkiler arasinda
hastalik ve ölüm oranlarinda artis olmasi, ilaçlarin yan etki riskinin
artmasi, kaynaklarin yanlis tüketilmesiyle sonuçta temel ilaçlara bile
ulasilabilirligin azalmasi, acil ve temel ilaçlara karsi gelisebilecek
dirence dayali olarak, tedavinin ekonomik ve sosyal maliyetinin artmasi
sayilabilir. Bu nedenlerden dolayi dünyada çesitli çözüm yollari
üretilmeye, gelistirilmeye çalisilmistir. Bu baglamda dünyada “Akilci
Ilaç Kullanimi (AIK)” çalismalari baslatilmistir.
1985
yilinda Nairobi’de yapilan DSÖ toplantisi AIK çalismalari için baslangiç
sayilmaktadir. AIK, DSÖ tarafindan; kisilerin klinik bulgularina ve
bireysel özelliklerine göre uygun ilaca, uygun süre ve dozda, en düsük
maliyette ve kolayca ulasabilmeleri olarak tanimlanmistir.
Dünya
Saglik Örgütü’nün tahminlerine göre, ilaçlarin % 50′sinden fazlasi uygun
olmayan sekilde reçetelenmekte, temin edilmekte veya satilmaktadir. Tüm
hastalarin yarisi da ilaçlarini dogru sekilde kullanamamaktadir.
Tüm
dünyada oldugu gibi ülkemizde de yanlis ve gereksiz ilaç kullanimi halk
sagligini etkileyen ciddi bir sorundur. Akilci olmayan ilaç kullanimi
hastalarin tedaviye uyuncunun azalmasina, ilaç etkilesimlerine, bazi
ilaçlara karsi direnç gelismesine, hastaliklarin tekrarlamasina ya da
uzamasina, advers olay görülme sikliginin artmasina, tedavi
maliyetlerinin artmasina neden olur.
Bir endikasyon için uygun ilaç, etkililik, güvenlik, uygunluk ve maliyet kriterleri dikkate alinmissa akilci olarak seçilebilir.
Akilci
Ilaç Kullaniminin saglanmasi konusunda farkindaligin olusturulmasi ve
toplum bilincinin artirilmasinda hekim, eczaci, hemsire, diger saglik
personeli, hasta/ hasta yakini, sektör, düzenleyici otorite, meslek
örgütleri ve diger (Medya, Akademi vb.) gruplar sorumluluk sahibi
taraflar olarak sayilabilir.